Dysleksja rozwojowa to termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Trudności w czytaniu i pisaniu mogą przejawiać się w formie:
Dysleksji, czyli specyficznych trudności w nauce czytania, którym często towarzyszą trudności w pisaniu,
Dysgrafii, czyli trudności w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma,
Dysortografii, czyli specyficznych trudności z opanowaniem poprawnej pisowni.
Dysleksja ma podłoże biologiczne – uwarunkowana jest genetycznie, a zatem jest dziedziczona. Do innych czynników mogących powodować specyficzne trudności w nauce czytania i pisania zalicza się zmiany w centralnym układzie nerwowym, wywołane nieprawidłowym rozwojem w okresie ciąży, oddziaływaniem szkodliwych czynników podczas porodu i po porodzie.
Przyczyną trudności jest również nieharmonijny rozwój psychomotoryczny dziecka. Objawia się to tym, iż niektóre funkcje rozwijają się prawidłowo, podczas gdy inne kształtują się z opóźnieniem. Dotyczy to przede wszystkim funkcji, które biorą udział w nauce czytana i pisania, jak również ich współdziałaniu.
Nieprawidłowości te mogą dotyczyć rozwoju funkcji słuchowo-językowych, wzrokowych, ruchowych, zakłócenia lateralizacji oraz orientacji przestrzennej.
Objawy zaburzeń poszczególnych funkcji:
Zaburzenia rozwoju funkcji słuchowo-językowych objawiają się jako zaburzenia uwagi, pamięci oraz percepcji słuchowej. Dziecko:
– ma trudności z różnicowaniem pisowni niektórych liter (np. i – j),
– opuszcza litery lub wyrazy podczas pisania,
– myli wyrazy o podobnym brzmieniu, różniące się jedną głoską (np. bułka-półka),
– ma słabszą pamięć słuchową, co powoduje kłopoty z opanowaniem tabliczki mnożenia, wierszy, słówek, dat itp.,
– ma trudności z opanowaniem języków obcych,
– posługuje się uboższym słownictwem,
– ma trudności z przypomnieniem sobie właściwego słowa podczas pisania.
Nieprawidłowości funkcji wzrokowych objawiają się jako zaburzenia uwagi na materiale literowym, obniżoną spostrzegawczością wzrokową oraz pamięcią wzrokową. Dziecko:
– myli litery podobne graficznie podczas czytania,
– ma trudności z zapamiętaniem kształtu liter,
– w trakcie nauki czytania długo literuje, koncentruje się na technicznej stronie czytania kosztem rozumienia treści,
– ma trudności z przepisywaniem tekstu i pisaniem z pamięci,
– wykonuje ubogie, uproszczone rysunki,
– podczas pisania opuszcza drobne elementy graficzne liter,
– ma trudności w nauce języków obcych, związane z opanowaniem nowych znaków graficznych
– ma trudności z graficznym rozplanowaniem tekstu w na stronie,
– ma problemy z utrwaleniem poprawnej pisowni wyrazów zawierających trudność ortograficzną.
Deficyty rozwoju funkcji ruchowych objawiają się obniżoną sprawnością motoryczną rąk. U dziecka obserwuje się:
– zbyt mocny lub zbyt słaby nacisk ołówka podczas pisania bądź rysowania,
– wolne tempo pisania (dziecko może mieć trudności z nadążeniem za tempem klasy, zapisywaniem notatek i zadań domowych),
– dysproporcje między literami, wychodzenie poza linie, nieprawidłowe połączenia liter w wyrazie,
– obniżenie sprawności manualnej,
– małą precyzję ruchów dłoni i palców.
Zakłócenia lateralizacji, takie jak obuoczność, brak dominacji jednego oka, bądź tzw. skrzyżowana lateralizacji (np. prawooczność przy jednoczesnej leworęczności). Zakłócenia lateralizacji same w sobie nie muszą powodować trudności w nauce czytania i pisania, lecz obserwuje się, że często występują u dzieci dyslektycznych. Zakłócenia lateralizacji mogą objawiać się:
– zmianami kierunków w rysunkach,
– odwracaniem liter podczas czytania i pisania,
– opuszczaniem lub dodawanie liter w wyrazach,
– błędnym odtwarzaniem liter.
Zaburzenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Dziecko:
– ma trudności z rozpoznawaniem kierunków w przestrzeni, jak również orientacji w lewej i prawej stronie własnego ciała,
– myli litery o podobnych kształtach, lecz inaczej położonych (np. p-b-d-g; m-w; n-u),
– często zapisuje wyrazy oraz całe zdania od strony prawej do lewej,
– zapisuje litery, cyfry w sposób lustrzany,
– podczas opowiadania obrazka ma trudności w opisie relacji przestrzennych (na lewo, na prawo, pod itp.),
– ma trudności w rozplanowaniu rysunku na stronie podczas rysowania.
Stwierdzenie dysleksji rozwojowej wymaga przeprowadzenia badań diagnostycznych w tym: badania psychologicznego oraz pedagogicznego.
Badanie psychologiczne pozwala ocenić poziom sprawności intelektualnej. Bada się poziom rozwoju poszczególnych funkcji poznawczych w tym: zdolność koncentracji uwagi, pamięci, spostrzegania wzrokowego i słuchowego, funkcji językowych, sprawności ruchowej rąk. Na podstawie badania, szczegółowej analizy danych z wywiadu przeprowadzonego z rodzicem, obserwacji oraz rozmowy z dzieckiem, określa się jego mocne strony oraz funkcje, które rozwijają się nieprawidłowo.
W badaniu pedagogicznym ustala się występowanie trudności w czytaniu i pisaniu. Analizuje się błędy i rodzaj trudności, ustala stopień znajomości zasad ortografii oraz ich praktycznego zastosowania.
W razie konieczności, prosi się rodziców o poszerzenie badań o konsultację u lekarza okulisty, laryngologa lub foniatry, aby wykluczyć wadę wzroku lub słuchu.
Drogi Rodzicu! Jeżeli obserwujesz u swojego dziecka problemy w nauce czytania i pisania, możesz skorzystać z bezpłatnych badań diagnostycznych na terenie naszej Poradni. Po przeprowadzeniu diagnozy, wyniki badań zostaną szczegółowo omówione przez zespół badający. Przedstawione zostaną również zalecenia do pracy oraz propozycje ćwiczeń, które pomogą Twojemu dziecku w przezwyciężaniu trudności.
DYSKALKULIA – trudności w uczeniu się matematyki
Jest to termin stosunkowo nowy. Składa się z morfemów: „dys-” (z greckiego ‘dys-’ = ‘nie’, ‘źle’) oraz „kalkulia” (z łacińskiego ‘calculo’ = ‘liczę’). Tak więc „dyskalkulia” to dosłownie „złe-liczenie” lub „nie-liczenie”.
Dyskalkulia to zaburzenia zdolności matematycznych rozumianych jako predyspozycje potrzebne do rozumienia problemów matematycznych, metod i twierdzeń, do uczenia się ich, pamiętania i odtwarzania, do wiązania ich z innymi problemami, symbolami, metodami i twierdzeniami. Dyskalkulia jest zaburzeniem rozwojowym, a więc takim, z którym dziecko przychodzi na świat i z którego skutkami boryka się od początku edukacji szkolnej.
Dyskalkulia to problem mało znany w środowisku szkolnym w Polsce, ale na szczęście i nie tak często występujący jak dysleksja, dysortografia czy dysgrafia.
Badania wskazują, że problem ten dotyczy od 3-7% dzieci. Dyskalkulia najczęściej dotyka dzieci dyslektyczne, ale nie stanowi to reguły. Wśród dzieci dyslektycznych są też takie, które mają wybitne zdolności matematyczne lub też po prostu całkiem dobrze radzą sobie z nauką matematyki.
Przypadki dyskalkulii przy braku innych objawów dysleksji są bardzo rzadkie i dotyczą ok. 1% uczniów.
O ile zaburzenia dyskalkulii nie występują zbyt często to trudności w matematyce mające zupełnie inny charakter są zmorą wielu uczniów.
Jak wskazują badania i obserwacje prowadzone na terenie naszej poradni w wielu przepadkach zgłaszane trudności są wynikiem zaniedbań edukacyjnych ucznia lub problemów natury emocjonalnej np. lęku przed przedmiotem. Wśród tej grupy uczniów kłopoty z uczeniem się matematyki utrzymują się mniej więcej na tym samym poziomie, podczas gdy w przypadku uczniów z dyskalkulia ich osiągnięcia jak i trudności są bardzo nierównomierne.
Nieoczekiwanie potrafią być błyskotliwi, by za chwilę liczyć na palcach.
Uczniowie z dyskalkulią mają zwykle przeciętny lub wyższy od przeciętnego iloraz inteligencji, ale mają trudności z pewnymi procesami myślowymi.
Trudności mogą dotyczyć:
Opanowania liczenia w znaczeniu prostego przeliczania obiektów
Niskiego poziomu rozumowania matematycznego
Problemów z czytaniem i zapisem symboli matematycznych
Trudności z liczeniem i wykonywaniem operacji arytmetycznych zarówno pisemnych jak i pamięciowych
Błędów o charakterze rewersji (mylenie 6 i 9), inwersji (98 i 89), opuszczeń przestawień cyfrowych
Zrozumienia i opanowania zasad i reguł matematycznych
Posługiwania się pojęciem czasu i jednostkami jego pomiaru
Zastosowania miar długości, ciężaru, wielkości
Posługiwania się pieniędzmi
Orientacji przestrzennej, mylenie stron prawa- lewa
Opanowania sekwencyjnego porządku w grach i zabawach
Edukacji muzycznej kłopoty z odczytywaniem nut
Drogi Rodzicu, jeżeli obserwujesz powyższe objawy u swojego dziecka, możesz skorzystać z badań w kierunku dyskalkulii na terenie naszej Poradni.
Jednak zanim podejmiesz taką decyzję zastanów się czy Twoje dziecko otrzymało wcześniej wsparcie w pokonaniu swoich trudności, bowiem nie każdy, kto ma problemy z matematyką cierpi na dyskalkulię. Czasami pomoc w nadrobieniu zaległości niweluje zgłaszany problem.
Jeśli mimo pomocy trudności się wciąż utrzymują warto zasięgnąć rady specjalisty.
Diagnoza dyskalkulii jest możliwa począwszy od ostatnich klas szkoły podstawowej, gimnazjum oraz liceum.
Rejestracja telefoniczna pod numerem Poradni. Na badanie należy dostarczyć opinie nauczyciela matematyki z opisem trudności ucznia.